Báo cáo biện pháp Dạy bài "Định lí Pytago" Hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực

Nội dung text: Báo cáo biện pháp Dạy bài "Định lí Pytago" Hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực

1. MỤC LỤC Phần I: Đặt vấn đề 1 I. Lý do chọn đề tài 1 II. Phạm vi nghiên cứu 1 Phần II: Giải quyết vấn đề 2 I. Cơ sở lý luận 2 1. Đặc tính cơ bản của dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học. 2 2.Ưu điểm của dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học 3 3. Phương pháp dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học. 3 II. Cơ sở thực tiễn 3 III. Các giải pháp 3 IV. Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực 4 Phần III: Kết luận, khuyến nghị 10 Phần IV: Phụ lục 11 Minh họa bài giảng thực tế đã xây dựng 11 Một vài gợi ý dạy bài “Tính chất ba đường trung tuyến của tam giác” theo định hướng phát triển năng lực. 14 Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực
2. 2/10 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận 1. Đặc tính cơ bản của dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học. Dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học không chỉ chú trọng phát triển các năng lực chung, cốt lõi mà còn chú trọng phát triển cả năng lực chuyên môn (môn học). Do đó, cần tăng cường gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, ứng dụng trong thực tiễn. Tăng cường việc học tập theo nhóm, cộng tác, chia sẻ nhằm phát triển nhóm năng lực xã hội. Việc đánh giá kết quả học tập không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm, mà cần chú trọng đánh giá khả năng vận dụng một cách sáng tạo tri thức trong những tình huống sáng tạo khác nhau. Một số đặc tính cơ bản của dạy học phát triển năng lực: - Dạy học lấy học sinh làm trung tâm. - Dạy học đáp ứng các đòi hỏi của thực tiễn, hướng nghiệp và phát triển. - Linh hoạt và năng động trong việc tiếp cận và hình thành năng lực. - Những năng lực cần hình thành cho người học được xác định một cách rõ ràng. Chúng được xem là tiêu chuẩn để đánh giá kết quả học tập. Dạy học theo hướng phát triển năng lực người học tăng cường các hoạt động; tăng cường tính thực tế, tính mục đích; gắn hơn nữa với đời sống hiện thực, hỗ trợ học tập suốt đời; hỗ trợ việc phát huy thế mạnh cá nhân; quan tâm hơn đến những gì học sinh được học và học được. 2. Ưu điểm của dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học Những ưu điểm của dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học: - Cho phép cá nhân hoá việc học: trên cơ sở mô hình năng lực, người học sẽ bổ sung những thiếu hụt của cá nhân để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể của mình. - Chú trọng vào kết quả đầu ra. - Tạo ra những cách thức riêng, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh của cá nhân nhằm đạt tới những kết quả đầu ra. - Hơn nữa, dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học còn tạo khả năng cho việc xác định một cách rõ ràng những gì cần đạt và những tiêu chuẩn cho việc đo lường kết quả. 3. Phương pháp dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học. Dạy học theo hướng phát triển năng lực người học thì phương pháp dạy học không chỉ chú ý tới mặt tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh mà còn Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực
3. 4/10 số khác có thể cần hoạt động nhanh hơn. Học tập dựa trên phát triển năng lực làm thay đổi vai trò của giáo viên từ “một nhà hiền triết, suối nguồn của tri thức” đến “người hướng dẫn, đồng hành”. Các giáo viên làm việc với học sinh, hướng dẫn chúng học tập, trả lời các câu hỏi, hướng dẫn thảo luận và giúp học sinh tổng hợp và áp dụng kiến thức - Xác định năng lực và phát triển các đánh giá phù hợp, tin cậy. Tiền đề cơ bản của dạy học phát triển năng lực là chúng ta xác định những năng lực nào cần hình thành cho học sinh và có minh chứng cho các năng lực đó khi học sinh tốt nghiệp. Điều này có nghĩa là chúng ta phải xác định các năng lực một cách rất rõ ràng. Lấy nhu cầu của xã hội tương lai làm cơ sở. Khi các năng lực được thiết lập, chúng ta cần các chuyên gia đánh giá để đảm bảo rằng chúng ta đo lường được một cách chính xác nhất có thể. IV. Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực. Trong thiết kế bài giảng này, phương pháp dạy học truyền thống vẫn tồn tại nhưng được giảm thiểu ở mức tối đa đủ để phát huy ưu điểm của nó. Phần lớn thời gian còn lại để tổ chức các hoạt động cho học sinh bằng việc nghiên cứu trước các nội dung kiến thức liên quan đến bài học, các hoạt động trải nghiệm để phát hiện vấn đề, các hoạt động giải quyết vấn đề thực tiễn. Vì vậy trong mỗi hoạt động hình thành kiến thức của tiến trình bài giảng đều gồm 3 bước : - Bước 1: Phát hiện, nêu vấn đề học tập - Bước 2 : Tổ chức thảo luận, nghiên cứu vấn đề - Bước 3 : Rút ra kết luận để hình thành kiến thức Sau khi hình thành kiến thức, học sinh có cơ sở vận dụng để giải quyết các bài toán thực tiễn liên quan. 1. Mục tiêu của bài học: Sau khi học xong bài học, học sinh có khả năng a) Kiến thức: - Phát biểu được định lý Pytago và nhận biết được mối quan hệ giữa ba cạnh của một tam giác vuông. - Phát biểu được định lý Pytago đảo. b) Kĩ năng: - Tính được số đo một cạnh của tam giác vuông khi biết độ dài hai cạnh còn lại. - Nhận biết được một tam giác có vuông hay không khi biết độ dài ba cạnh của tm giác. - Giải quyết một số vấn đề thực tế bằng cách áp dụng định lý Pytago. c) Thái độ: Rèn tính cẩn thận, chính xác. - Nghiêm túc và hứng thú học tập. d) Định hướng phát triển năng lực Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực
4. 6/10 a) Hoạt động 1: Nghiên cứu và phát hiện mối quan hệ giữa 3 cạnh của tam giác vuông - HS trả lời câu hỏi: ? Thế nào là tam giác vuông? Các góc nhọn của tam giác vuông có mối liên hệ gì? - HS hoạt động cá nhân thực hành đo đạc theo yêu cầu Bài 1ª PHT: (HS đo được BC = 5cm) - Các nhóm thực hiện cắt ghép hình theo yêu cầu giao về nhà, đại diện 1 nhóm thuyết trình giải thích kết quả: + Trước hết nhận thấy phần còn lại trong hình thứ nhất là 1 hình vuông có độ dài cạnh là c nên diện tích là c2, phần còn lại trong hình 2 là hai hình vuông có độ dài cạnh lần lượt là a và b nên tổng diện tích là a2 + b2. + Diện tích của hai hình vuông ban đầu bằng nhau + Diện tích 8 tam giác vuông bằng nhau Suy ra diện tích phần còn lại trong mỗi hình bằng nhau Từ đó ta có hệ thức c2 = a2 + b2 - Các nhóm khác nhận xét kết quả bạn vừa trình bày, GV đánh giá nhận xét bổ sung. - Từ kết quả thực hành, GV giới thiệu định lý Pytago, vẽ hình và tóm tắt nội dung định lý. - HS áp dụng định lý làm Bài 1b PHT (Tính BC để kiểm tra kết quả đo đạc ở phần a) - HS quan sát hệ thức của định lý Pytago, rút ra nhận xét: Trong tam giác vuông, cạnh huyền là cạnh lớn nhất. Kiểm tra lại bằng phần mềm Sketchpad. Nhiệm vụ trọng tâm của học sinh trong hoạt động này là cắt ghép hình để phát hiện mối quan hệ giữa các cạnh của tam giác vuông, chính là nội dung của định lý Pytago. Tuy nhiên nếu tự cá nhân từng học sinh thực hiện thì mất nhiều thời gian, vì thế thảo luận theo nhóm để tìm phương án sẽ giúp tăng cường năng lực hợp tác của học sinh.Thảo luận nhóm là một trong những phương pháp dạy học tạo được sự tham gia tích cực của học sinh. Trong đó học sinh được tham gia trao đổi, bàn bạc, chia sẻ ý kiến về một vấn đề mà cả nhóm cần giải quyết. Bên cạnh đó còn tạo thói quen bình đẳng, tôn trọng ý kiến, quan Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực
5. 8/10 c) Hoạt động 3: Vận dụng thực tế Các tình huống được đưa ra trong bài giảng đều xuất phát từ thực tiễn cuộc sống mà có thể học sinh đã từng gặp. Tình huống đó chứa đựng vấn đề cần giải quyết thông qua sử dụng kiến thức về định lý Pytago. Khi giải quyết được 1 vấn đề đặt ra, học sinh vừa vận dụng được kiến thức đã học, vừa rút ra cho mình một kinh nghiệm cần có trong cuộc sống. * Vấn đề 1: HS vận dụng kiến thức vừa học để giải quyết tính huống ở bài 4 PHT: GV hướng dẫn học sinh 3 bước: - Bước 1: Phân tích vấn đề: Trong thực tế việc đóng 1 cái thang với độ dài phù hợp là rất quan trọng vì nó liên quan đến sự an toàn cho người sử dụng. Vậy theo em để đảm bảo an toàn thì chiều dài thang phụ thuộc các yếu tố nào? Trong đề bài ta đã biết những gì? - Bước 2: Tìm phương án giải quyết: Học sinh cùng nhau thảo luận bàn bạc các phương án, liên hệ với kiến thức vừa học, so sánh, đánh giá hiệu quả mỗi phương án. * Vấn đề 2: HS trả lời dự đoán tình huống đã giao về nhà, vận dụng kiến thức để giải thích: Tủ không thể dựng lên được do độ dài đường chéo của tủ lớn hơn chiều cao của trần nhà. HS nêu các phương án để giải quyết tình huống này, từ đó rút ra kinh nghiệm: trước khi đóng tủ, cần thiết kế sao cho độ dài đường chéo mặt bên tủ nhỏ hơn chiều cao trần nhà, hoặc phải lắp ghép tủ dạng đứng. - HS quan sát các hình ảnh thực tế liên quan đến định lý Pytago: Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực
6. 10/10 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Tôi hy vọng Sáng kiến kinh nghiệm trong giảng dạy bài “Định lí Pytago” hình học 7 sẽ là một tư liệu tham khảo tốt đối với các đồng nghiệp để nâng cao chất lượng dạy và học phần Hình học nói riêng cũng như dạy học Toán nói chung. Bên cạnh đó tôi xin kiến nghị một số vấn đề như sau: - Cần nâng cao tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực trong nhận thức của giáo viên, trở thành một trong các tiêu chí để đánh giá giáo viên trong quá trình dạy học. - Cần tăng cường và bổ sung các buổi tập huấn về các phương pháp dạy học mới hàng năm. - Nhà trường cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện dạy học để việc tổ chức dạy học đạt hiệu quả cao Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi được tổng kết lại sau quá trình giảng dạy. Thông qua sáng kiến này, tôi hy vọng có thể đóng góp một phần công sức trong việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực. Tuy nhiên do điều kiện về thời gian, không gian còn hạn chế nên tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn bè, đồng nghiệp để bài giảng được hoàn thiện hơn, nâng cao chất lượng hiệu quả của công tác giảng dạy. Hà Nội, ngày 14 tháng 5 năm 2020 Người thực hiện Dạy bài “Định lý Pytago” hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực