Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội

1. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. PHÒNG GD&ĐT QUẬN ĐỐNG ĐA  MÃ SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CÁC PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC CÁCH GIAO TIẾP, ỨNG XỬ THANH LỊCH, VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI sLĩnh vực của SKKN: Giáo dục tập thể. Cấp học: Trung học cơ sở (Lớp7). Tài liệu kèm theo: File SKKN. Năm học 2016-2017 Page 1
2. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu: Cha ông ta có câu: “Tiên học lễ, hậu học văn’’, đây là bài học mà mỗi chúng ta, ai cũng thuộc. Nhưng không phải ai cũng thực hiện tốt bài học này trong cuộc sống hàng ngày. Từ lúc còn bé thơ, ai cũng được dạy dỗ những bài học về đạo đức, về nhân cách, về lối sống nhưng khi lớn dần lên, chịu ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh, đặc biệt là hiện nay, một bộ phận học sinh đã lãng quên điều đó, để rồi có những hành vi ứng xử thiếu văn hóa với những người thân yêu trong gia đình, với thầy cô, bạn bè, và mọi người xung quanh. Đây là vấn đề cấp thiết không chỉ của gia đinh, nhà trường mà toàn xã hội đều phải quan tâm. Ứng xử thiếu văn hóa là tình trạng xuống cấp của văn hóa học đường được hiểu là tình trạng xuống cấp trong lối giao tiếp ứng xử giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với thầy cô và mọi người xung quanh. Có thể thấy ứng xử thiếu văn hóa diễn ra ở nhiều nơi, đang dóng lên hồi chuông cảnh báo cho xã hội hiện nay . Đi giữa sân trường chúng ta có thể nghe thấy những câu nói tục, chửi bậy của một số bạn học sinh - một hành vi ứng xử thiếu văn hóa của các nam thanh, nữ tú. Nhiều bạn học sinh cho rằng chửi bậy, nói tục là một phương pháp để giảm căng thẳng, stress thậm chí còn cho đó là “cá tính” của mình, dám nói tức là dám thể hiện cá tính. Hơn thế nữa, hằng ngày trên các phương tiện truyền thông đại chúng xuất hiện rất nhiều những phát ngôn gây sốc của các thần tượng nổi tiếng khiến các bạn học sinh lầm tưởng đó là cách gây được sự chú ý, lập tức tung hê và áp dụng ngay vào trong trường học. Học sinh hiện nay đang cố gắng thể hiện cá tính một cách không đúng đắn. Khi cắp sách đến trường học sinh khó tránh khỏi những mâu thuẫn, xích mích đối với bạn bè. Trước đây, những xích mích đó chỉ là những chuyện bình thường, tranh luận để tìm ra cái sai, để tập nói tiếng xin lỗi, cám ơn và đôi khi lại có thêm bạn mới. Nhưng hiện nay, những xích mích không chỉ đơn thuần là tranh cãi trong phạm vi nhà trường mà nó vượt ra ngoài xã hội. Gần đây, dư luận bàng hoàng với các video đăng rầm rộ trên mạng xã hội các vụ đánh nhau của học sinh mà điều đặc biệt là có sự tham gia nhiều của các học sinh nữ . Các bạn học sinh nam nữ hiện đại có lẽ đang xem nhẹ việc bạo lực học đường. Cứ ngỡ cách ứng xử thiếu văn hóa của các bạn học sinh chỉ dừng lại ở đó, nhưng không - ngoài chửi thề, nói bậy, cãi vã thì còn có bạn cãi lại thầy cô. Thầy cô là người chúng ta phải mang ơn thật nhiều nhưng có lẽ một số học sinh đã không nhận ra điều đó. Chỉ ở việc nhỏ nhặt nhất là cúi chào thầy cô thôi mà cũng thật khó khăn. Một số học sinh xem việc chào thầy cô thật vất vả. Khi thầy Page 3
3. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Một trong những biểu hiện cụ thể của văn hóa ứng xử là ngôn ngữ giao tiếp. Chính vì thế, ông cha ta thường dạy rằng: “Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” 2. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài: Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân và học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tôi nhận ra rằng việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh hiện nay là một vấn đề cấp thiết, nó là trách nhiệm, là nghĩa vụ để gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, đặc biệt là nét đẹp văn hóa của người Hà Nội – Một thủ đô ngàn năm văn hiến. “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài Dẫu không thanh lịch, cũng người Tràng An” Vì vậy, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài SKKN “Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” Page 5
4. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Giá trị thiết thực của đề tài: Tiến trình của đề tài Ý nghĩa và tác dụng Tâm sự, chia sẻ với học sinh về các tình huống giao Học sinh được tiếp thu được kiến thức và kinh tiếp ứng xử trong cuộc sống hàng ngày và cách giải nghiệm thực tế. quyết hợp lý. - Thầy cô giáo có nhiều kinh nghiệm, có cách giao - Học sinh tích lũy được kinh nghiệm về cách cư tiếp ứng xử chuẩn mực và gần gũi với HS nên dễ dàng xử văn hóa trong giao tiếp hàng ngày. tâm sự, chia sẻ. Học sinh được tiếp xúc thường xuyên với sự giao tiếp ứng xử có văn hóa Hướng dẫn HS tự tổ chức các chương trình, đàm thoại về cách giao tiếp, ứng xử trong học đường - Học sinh được tự mình tìm hiểu về kiến thức và - Thầy cô giáo hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu về kiến kỹ năng giao tiếp, ứng xử. thức và kỹ năng giao tiếp, ứng xử. - Biết cách tổ chức một chương trình để tuyên - Hướng dẫn cách tổ chức một chương trình để tuyên truyền cho các bạn khác cùng cư xử có văn hóa truyền cho các bạn khác cùng cư xử có văn hóa khi khi giao tiếp. giao tiếp. Học sinh coi trọng việc học tập, rèn luyện về Thực hiện nghiêm túc việc giảng dạy tài liệu: cách giao tiếp, ững xử có văn hóa (đặc biệt trong Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội thời kỳ hội nhập và phát triển hiện nay) - Giúp HS nhận thức nghiêm túc, coi trọng và tiếp thu - Học sinh ý thức sâu sắc được tầm quan trọng nó như các môn học khác. của việc rèn luyện nếp sống thanh lịch, văn minh. Trao đổi với học sinh, thu thập thông tin phản hồi từ Học sinh trao đổi với thầy cô về những kiến thức, học sinh điều chỉnh phương pháp kỹ năng tiếp thu được và chưa tiếp thu được Page 7
5. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Vì vậy, tôi đã xây dựng đề tài SKKN này và đã áp dụng đối với những học sinh lớp 7 mà tôi đang dạy. Kết quả là học sinh đã có sự chuyển biến rất tích cực trong cách giao tiếp ứng xử với gia đình, với thầy cô, bạn bè và mọi người xung quan (qua lời nói, việc làm cụ thể). Tôi rất mong, đề tài SKKN của mình nhận được nhiều sự góp ý của các cấp lãnh đạo, các đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn và được áp dụng rộng rãi hơn đối với học sinh các lớp trong trường tôi nói riêng và học sinh Hà Nội nói chung. Page 9
6. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Nét Tràng An ấy được khắc họa qua hình ảnh người Hà Nội đầy văn hóa. Bức tranh về Hà Nội xưa được hình dung qua những nét vẽ đẹp đẽ vô cùng: Nơi mà ở đó, nam hay nữ khi ra đường đều khoác lên mình chiếc áo dài truyền thống, dáng vẻ lịch thiệp, khoan thai; Nơi mà người ta nói chuyện với nhau nhẹ nhàng như hơi thở dịu dàng, lúc nào cũng lễ phép, kính nhường; Nơi mà dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào họ cũng không so đo, kì kèo, không giận hờn, quát tháo. Thành phố lặng lẽ, êm đềm, cuộc sống dịu dàng quá đỗi. Bởi vậy mà hai chữ "thanh lịch" đã gắn liền với người Hà Nội tự lúc nào không hay. Nét Tràng An toát lên ngay tại chính từ lời ăn tiếng nói, từ văn hóa ứng xử ngày thường của người Hà Nội. Khi có khách tới chơi nhà, họ ân cần hỏi thăm, trong nhà có đồ gì ngon đều lấy ra mời khách. Họ duy trì lối sống rất giản dị, khiêm nhường, lối ứng xử, giao tiếp ân tình, mộc mạc, niềm nở. Bữa cơm hàng ngày không thực sự thịnh soạn, đủ đầy nhưng cách mọi người thể hiện trên mâm cơm thật khiến người khác nể trọng. Vào bữa cơm, con cháu lần lượt mời từ trên xuống, ai cũng ăn uống nhỏ nhẹ, từ tốn. Ông bà gắp miếng ngon cho khách rồi cho các cháu, bố mẹ lại gắp thức ăn cho ông bà. Trong bữa ăn, mọi người chỉ nói về những câu chuyện vui vẻ. Ai cũng để ý xem thức ăn có hợp khẩu vị với tôi không để lần sau có thể mời khách những món ăn ngon nhất, vừa miệng nhất. Người dân xứ kinh kỳ trọng tình làng nghĩa xóm, hiểu rõ tầm quan trọng của sự cố kết cộng đồng làng xã. Họ luôn có ý thức tạo lập, củng cố và thắt chặt những quan hệ ấy, họ nhận thức rõ sức mạnh của khối cộng đồng được gắn bó bởi sợi dây tình cảm. Người Hà Nội lấy chữ tình làm nguyên tắc ứng xử, luôn biết trọng danh dự và chữ tín. Trong giao tiếp ngày thường, họ quan tâm, hỏi han đến người khác, nhưng tuyệt nhiên không đàm tiếu, bình luận về chuyện của xóm giềng. Họ giúp đỡ nhau nhiệt tình, chân thật, không vụ lợi, tính toán. Đã là người dân Hà Thành thì không quản là cô bán hàng rong trên phố hay công nhân, viên chức, ta đều có thể dễ dàng nhận ra họ qua những nét ứng xử đẹp đẽ, thanh tao. Họ sẽ không bao giờ quên nói lời cảm ơn khi nhận được sự hỗ trợ, càng không quên nói câu xin lỗi vì phải cắt ngang lời ai đó. Người con gái xứ đế đô thùy mị, nết na, kín đáo từ cách ăn mặc đến lối cư xử, không khiến người khác phật lòng. Có người đã nói người Hà Nội thanh lịch khi xưa ấy đã lỗi thời, cuộc sống hiện tại không cho phép chúng ta sống chậm rãi để mà từ tốn, nhỏ nhẹ. Nhưng kỳ thực, chính nét Tràng An ấy đã hun đúc nên một nền "văn hóa Thăng Long" rất riêng, rất đáng tự hào của Thủ đô. Và chính cái nền tảng văn hóa ấy mới giúp con người và đất nước ta ngày một phát triển hơn. Tôi nghĩ rằng, chúng ta hãy luôn hội nhập và phát triển, hãy luôn học hỏi tiếp thu cái mới, cái văn minh hiện đại trên nền tảng của một truyền thống văn hiến ngàn năm. Hãy luôn nhớ rằng dẫu cuộc sống có vội vã, bon chen thì người Tràng An vẫn gìn giữ, bảo tồn nét thanh lịch ngàn đời. Và dù xã hội có phát triển Page 11
7. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. SƠ ĐỒ MÔ TẢ Thanh lịch, văn minh Cách ăn uống của người Hà Nội Nét đẹp của người Hà Nội GIÁO DỤC NẾP SỐNG Trang phục của người Hà Nội THANH LỊCH, VĂN MINH Nơi ở của người Hà Nội CHO HỌC Tiếng nói của người Hà Nội SINH HÀ NỘI Giao tiếp, ứng xử : Khi Với Với di Trong Trong Ngoài tham môi tích, gia nhà xã hội gia trường danh đình trường giao tự thắng thông nhiên Page 13
8. Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. - Treo các khẩu hiệu, pano, tranh ảnh xung quanh lớp học, trường học để tạo không khí, thúc đẩy học sinh có ý thức tu dưỡng rèn luyện đạo đức trong lối sống, trong cách sống hàng ngày, hàng giờ, phấn đấu rèn luyện không ngừng nghỉ. - Lồng ghép những tình huống thực tế vào trong nội dung bài học để học sinh tự giải quyết học sinh khác nhận xét, bày tỏ ý kiến, quan điểm của mình giáo viên phân tích, hướng dẫn và giúp học sinh định hướng hành động và cách giải quyết đúng đắn, hợp lý, có văn hóa. - Thường xuyên chia sẻ với học sinh những vấn đề thực tế cuộc sống, chia sẻ kinh nghiệm trong cách xử lý và giải quyết các tình huống thường gặp sao cho khéo léo, tế nhị mà vẫn chân thành. - Thường xuyên tổ chức hoặc hướng dẫn học sinh tổ chức các chương trình kỹ năng sống, trong đó có các chương trình về giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh. Hướng dẫn học sinh không chỉ thực hiện giao tiếp, ứng xử có văn hòa mà còn biết cách tuyên truyền cho các bạn khác cùng thực hiện. - Luôn coi trọng và thực hiện nghiêm túc tài liệu : Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Đây là một tài liệu rất có ý nghĩa với cả học sinh và giáo viên. Thông qua việc nghiên cứu tài liệu này, tôi cũng dần hoàn thiện mình hơn trong cách giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Vì vậy tôi cũng muốn tuyên truyền đề bạn bè, đồng nghiệp cùng hiểu và thực hiện việc dạy học theo tài liệu này một cách nghiêm túc không chỉ là trách nhiệm mà hơn hết là thực hiện nó với một sự say mê và tâm huyết. Sau đây, tôi sẽ trình bày cụ thể các biện pháp và phương pháp đã tiến hành : Page 15