Báo cáo biện pháp Một số biện pháp chỉ đạo Dạy - Học theo hướng phát triển năng lực học trò

Nội dung text: Báo cáo biện pháp Một số biện pháp chỉ đạo Dạy - Học theo hướng phát triển năng lực học trò

1. Một số biện pháp chỉ đạo dạy - học theo hướng phát triển năng lực học trò A. Phần thứ nhất : ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu mới đối mới căn bản và toàn diện GD&ĐT hướng tới mục tiêu phát triển năng lực và với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Với mục tiêu “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngành GD&ĐT đã và đang tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các cấp học. Hoạt động dạy và học được tập trung chỉ đạo theo tinh thần nâng cao năng lực phẩm chất người học. Trong các yếu tố nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, bản thân tôi tâm đắc với vấn đề phương pháp dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò. Bởi Phương pháp dạy học( PPDH) là một trong những thành tố quan trọng nhất của quá trình dạy học. Cùng một nội dung như nhau, nhưng bài học có để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn của các con hay không, có làm cho các con yêu thích những vấn đề đã học và biết vận dụng chúng một cách năng động, sáng tạo để giải quyết các vấn đề bức xúc của cuộc sống hay không là tuỳ thuộc vào PPDH của giáo viên. Thực tế cho thấy : Không ít giáo viên hào hứng, tâm huyết đổi mới PPDH, nhận thức đúng vai trò của việc phát triển năng lực HS ; tạo được không khí lớp học thân thiện, HS học tập nhẹ nhàng, chủ động, hứng thú . Song cũng có một bộ phận không nhỏ giáo viên chưa thật sự tâm huyết với nghề, ngại thay đổi, lối mòn tư duy cũ khó thay đổi . Khả năng sáng tạo, chủ động, linh hoạt, phát huy năng lực HS theo tinh thần đổi mới hạn chế Thực trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới nhu cầu, hứng thú và phương pháp dạy- học của thầy, của trò; Sẽ rất khó để phát triển được năng lực học trò, và mục tiêu tạo sự chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục đào tạo của nhà trường là viển tưởng. Là một giáo viên, một cán bộ quản lý tôi nhận thấy việc nghiên cứu thực nghiệm để tìm ra các giải pháp hữu hiệu nhằm tác động tích cực tới phong trào dạy học giúp phát triển tốt năng lực học trò, khắc phục thực trạng trên là việc làm cần thiết, quan trọng, không thể thiếu trong quá trình quản lý nhà trường; là điều mà bản thân tôi băn khoăn, suy nghĩ, trăn trở rất nhiều. Và tôi chọn đã đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò.” để nghiên cứu và thực nghiệm . 1/45
2. Một số biện pháp chỉ đạo dạy - học theo hướng phát triển năng lực học trò B. Phần thứ hai: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI của việc chỉ đạo dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò. CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN I. Cơ Sở lý luận. 1. Mục tiêu của dạy- học phát triển năng lực học trò - Nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy học. - Thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách HS. - Chú trọng năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con người năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. 2. Năng lực 2.1 Khái niệm Năng lực là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí, Năng lực của cá nhân được đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề của cuộc sống. - Năng lực liên quan đến bình diện mục tiêu của dạy học: mục tiêu dạy học được mô tả thông qua các năng lực cần hình thành; - Trong các môn học, những nội dung và hoạt động cơ bản được liên kết với nhau nhằm hình thành năng lực; - Năng lực là sự kết nối tri thức, hiểu biết, khả năng, mong muốn ; - Mục tiêu hình thành năng lực định hướng cho việc lựa chọn, đánh giá mức độ quan trọng và cấu trúc hóa các nội dung và hoạt động và hành động dạy học về mặt phương pháp; - Năng lực mô tả việc giải quyết những đòi hỏi về nội dung trong các tình huống. 2.2 Khái niệm chương trình dạy học phát triển năng lực Chương trình dạy học phát triển năng lực (chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực) là dạy học định hướng kết quả đầu ra. 2.3 Ưu điểm của dạy học phát triển năng lực HS -Tạo điều kiện quản lý chất lượng theo kết quả đầu ra đã quy định. - Nhấn mạnh năng lực vận dụng của học sinh. 2.4 Những năng lực chung, chủ yếu cần phát triển cho học trò. - Năng lực tự học. - Năng lực giải quyết vấn đề. 3/45
3. Một số biện pháp chỉ đạo dạy - học theo hướng phát triển năng lực học trò , nóng vội trong việc dạy con, chiều chuộng con, làm thay, làm đỡ con nhiều, ít quan tâm đến các kỹ năng khác của con : tự phục vụ, giao tiếp, hợp tác, chia sẻ cùng gia đình, bạn bè Kết quả khảo sát thực trạng dạy – học và năng lực học trò,chất lượng đội ngũ, chất lượng GD của nhà trường như sau: Giáo viên Học sinh Nắmchắc Ngại đổi Kết quả Biết tự Có Tự tin, Hoàn Kết quả HS Năm PP PT mới , két phân loại học và khả biểu thành thi cấp NLHT, quả Chuẩn học tập cảm học năng CTLH Huyện, TP Dạy -học PTNLHT NN hiệu quả giải trong hiệu quả hạn chế GVTH quyết giao vấn đề tiếp 2016- 11/39 28/39 XS:15/39 174/690 91/690 121/690 688/690 Huyện : 2017 = 28.2% =71.8 % =38.5 = 25.2% =13.2% =17.5 % = 99.7 % TS 12 Khá : 22 Nhì 4 =56.2 % ,Ba 2, TB: 2/39 KK :6 =5.3% Kết quả trên cho thấy phong trào đổi mới phương pháp dạy học và việc phát triển năng lực HS của nhà trường năm học 2016- 2017 và những năm học trước đây có sự chuyển biến qua từng năm nhưng mới chỉ dừng ở mức khá, chưa phát huy tối đa khả năng của giáo viên, học sinh nhà trường . Kết quả trên cũng khẳng định việc chỉ đạo dạy - học phát triển các năng lực cho học trò chưa được coi trọng đúng mức, hiệu quả chưa cao . Đây là cơ sở để bản thân tôi đề xuất “ Một số biện pháp chỉ đạo dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò.” 5/45
4. Một số biện pháp chỉ đạo dạy - học theo hướng phát triển năng lực học trò hướng đổi mới theo hướng phát triển năng lực HS. - Tổ chức học tập, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận về dạy -học theo hướng phát triển năng lực học trò ngay sau chuyên đề hè 2016 do PGD tổ chức và trong năm học (chuyên đề chuyên môn, sinh hoạt tổ khối chuyên môn, trong các kỳ hội giảng, thi giáo viên giỏi, thí điểm mô hình dạy học mới VNEN, phương pháp Bàn tay nặn bột, dạy Mỹ thuật theo PP mới , trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp ) - Giới thiệu chia sẻ một số địa chỉ trang Web, tạp chí,, tài liệu, chương trình truyền hình để GV quan tâm, tìm đọc, xem , suy ngẫm, trao đổi Qua đó GV được cập nhật "không khí" đổi mới, tạo niềm tin, thúc đẩy động cơ đổi mới trong giáo viên. Đây thực sự là những chương trình, những tài liệu quý, đặc biệt ý nghĩa . Chương trình VTV đặc biệt "Thầy cô chúng ta đã thay đổi " - một chương trình truyền hình thực tế, thu hút, đầy cảm xúc, có giá trị giáo dục và truyền cảm hứng về những sự thay đổi cần thiết trong giáo viên ”, giúp các giáo viên vượt qua những khó khăn trong môi trường sư phạm, chủ động thay đổi chính mình. Tạp chí "Giáo viên hiệu quả" - đây là dự án Đào tạo và hỗ trợ giáo viên. Là cơ hội để GV được gắn kết, sẻ chia, giao lưu, trải nghiệm cùng các thể hệ nhà giáo, sinh viên, những người đang làm việc trong ngành GD, GV có thể đọc trực tiếp, hoặc download các số tạp chí trên Website www.taogiaoduc.vn. Hơn thế GV có thể tham gia khóa học để: Nắm được các bí quyết để thành một giáo viên thành công, trang bị kinh nghiệm cho tương lai. Được thực hành trải nghiệm các phương pháp giảng dạy. Thay đổi bản thân trong công việc giảng dạy hàng ngày. Những phương pháp và kĩ năng giảng dạy cập nhật nhất. Cách tổ chức một giờ học thành công. Cách quản lý và nắm bắt học sinh. Cách đưa ra đánh giá tốt nhất cho phụ huynh và học sinh. Cách làm việc, giao tiếp hiệu quả trong một môi trường giáo dục mới. Cuốn sách "Thiết kế bài học phát triển năng lực HS Tiểu học " của tác giả Nguyễn Hữu Hợp- Nhà xuất bản đại học sư phạm. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích đối với CBQL, GV, sinh viên, những người quan tâm đến đổi mới GD. Trên cơ sở những gợi ý trong tài liệu GV Tiểu học có thể thiết kế và tổ chức được các bài học phát triển năng lực học trò một cách hiệu quả. 1.3 Kết quả : 7/45
5. Một số biện pháp chỉ đạo dạy - học theo hướng phát triển năng lực học trò cần ưu tiên nhất); nhiều HS say mê , luôn nỗ lực trong học tập rèn luyện và năng lực giao tiếp, tính toán, giải quyết vấn đề của HS dần phát triển. Người dự giờ cảm nhận được hạnh phúc của thầy- trò trong các tiết học ấy. - Với tạp chí "Giáo viên hiệu quả " : 19/29 = 65.5% GV đã đọc được 3 số tạp chí . 100% GV đọc tạp chí đều thấy tạp chí rất bổ ích, thiết thực , một số GV có sự chuyển biến trong cách tổ chức tiết học, chủ động ứng dụng một số kỹ thuật trong giảng dạy mà tạp chí giới thiệu ( cách tạo động lực thu hút HS, cách đặt câu hỏi để HS nói nhiều hơn ) Nhờ vậy một số năng lực của HS được phát huy .Tuy nhiên đến thời điểm tháng 4/ 2018 vẫn chưa có GV nào đăng ký khóa học 10 buổi của dự án với lý do chưa bố trí được thời gian . - Với cuốn sách : "Thiết kế bài học phát triển năng lực HS": 21/29= 72.4% GV đã đọc hết cuốn sách . Phần lớn GV sau khi đọc cuốn sách thấy tường minh hơn về vấn đề năng lực và dạy học phát triển năng lực HS. Nhiều GV biết lựa chọn và vận dụng hình thức, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá HS theo hướng phát triển năng lực HS. Có thể nói, những tài liệu mà tôi chia sẻ và giới thiệu với GV là chưa nhiều , song GV thực sự hứng thú với các tài liệu đó, nghiêm túc nghiên cứu , tư duy và ứng dụng trong quá trình dạy học. 1.3.3 Kết quả chung Từ nhận thức trên, với các cách cách tiếp cận , giáo viên thấy sự cấp thiết phải thường xuyên cập nhật những yêu cầu đổi mới ; không ngừng tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; hiểu rõ vai trò trách nhiệm của mình, có niềm tin,có động lực trong việc dạy - học theo hướng Phát triển năng lực học trò.Từ đó GV chủ động xây dựng kế hoạch, tích cực hưởng ứng và thực hiện đổi mới PPDH một cách nghiêm túc, trách nhiệm và tâm huyết. Giải pháp 2: Tổ chức chuyên đề “Dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò” Chúng ta biết rằng : hoạt động chuyên đề thiết thực góp phần nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho CBGV, để đẩy mạnh được phong trào dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò” trong thời điểm này nhất thiết phải tổ chức tốt chuyên đề . Tuy nhiên, trước đây do kinh nghiệm còn hạn chế nên việc tổ chức chuyên đề chuyên môn ở trường tôi ( có lẽ cũng giống như ở một số trường) đôi khi còn hình thức, qui trình thực hiện chuyên đề cứng nhắc, áp đặt. Và giống như các chuyên đề khác, chuyên đề “Dạy- học theo hướng phát triển năng lực học trò” ( thực hiện tháng 4 năm học 2016-2017 ngay sau thời điểm chúng tôi đi tiếp thu chuyên đề tại PGD về) được thực hiện theo qui trình sau: 9/45