SKKN Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ học giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội

Nội dung text: SKKN Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ học giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội

1. UBND HUYỆN GIA LÂM PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI Tác giả: TRẦN THỊ NGUYỆT Môn: Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội Cấp học: THCS Tài liệu kèm theo: Đĩa CD minh họa bài giảng NĂM HỌC: 2016 - 2017
2. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. I. ĐẶT VẤN ĐÊ 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Giáo dục (GD) cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của nhân loại cho biết bao thế hệ, trang bị cho các em kiến thức cơ bản cần thiết về khoa học, đời sống và đóng vai trò không nhỏ trong quá trình hình thành, phát triển nhân cách của các thế hệ học sinh (HS). Để GD có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần biết lựa chọn phương pháp dạy tối ưu nhất, phù hợp với mục tiêu đổi mới và nội dung của bài học. Một trong những phương pháp mang lại hiệu quả cao đã được kiểm chứng là tự học. A. Ko Men Xi viết “GD có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán đúng đắn, phát triển nhân cách hãy tìm ra phương pháp cho gíáo viên dạy ít hơn, học sinh hiểu nhiều hơn”. Nói như A. Ko Men Xi có nghĩa là chúng ta cần phát huy tối ưu tính tích cực, chủ động của HS trong học tập. Trong hoạt động dạy học, nhằm đổi mới phương pháp, phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, các hoạt động như: chuẩn bị ở nhà, xây dựng tình huống, tổ chức nhóm đã được sử dụng nhiều ở các bộ môn và kết quả đạt được rất tích cực. GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội là môn học đặc thù được xây dựng nhằm trang bị tri thức sống cho HS Hà Nội, nhằm rèn luyện cho các em kĩ năng sống đẹp xứng đáng với vị thế của người dân thủ đô ngàn năm văn hiến. Để việc giảng dạy môn học đạt kết quả cao, giáo viên (GV) cần tăng khả năng ứng dụng thực tế, giảng dạy bộ môn bám sát đời sống; HS phải được tìm hiểu, được tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo để rút ra bài học nhận thức cho bản thân. Phương pháp ấy chính phát huy tính tích cực, chủ động của HS. Vì những lí do trên, tôi quyết định nghiên cứu và thực nghiệm đề tài nghiên cứu “Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội”. 2. Mục đích nghiên cứu Bản thân tôi là một GV được phân công giảng dạy bộ môn GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội, tôi thấy đây là môn học có mục tiêu giáo dục đạo đức cho HS nhưng nếu chỉ dừng lại ở trang bị lí thuyết khô khan trong tài liệu thì HS chẳng những khó nắm được bài mà còn rất hạn chế trong ứng dụng bài học vào thực tế. Bài học từ đó trở nên nhàm chán, dễ bị đánh đồng với bộ môn Đạo đức ở Tiểu học hay Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở Việc phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong môn học này không chỉ tạo được hứng thú cho các em mà còn tăng khả năng ứng dụng thực tế của các em trong đời sống. Vì vậy, tôi lựa chọn 2
3. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. 1. Cơ sở lí luận Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006 QĐ-BDĐT ngày 5/6/2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu: Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng HS, điều kiện của từng lớp học; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm đem lại niềm hứng thú và trách nhiệm học tập cho HS. Nhiệm vụ năm học 2016-2017 của trường THCS nơi tôi công tác cũng chỉ rõ: Cần tích cực đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy kĩ thuật dạy học tích cực, phát triển tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen, kĩ năng tự học, tinh thần tự giác tìm tòi, khám phá của HS. Bản thân môn học GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội như đã nói ở trên là môn học có tính thực tiễn cao. Để HS hiểu bài, nắm bài và ứng dụng bài học vào thực tế đòi hỏi các em phải được trải nghiệm,quá trình trải nghiệm ấy chính là phát huy tính tích cực, chủ động của HS. 2. Cơ sở thực tiễn Trường THCS nơi tôi công tác nằm khá xa trung tâm. HS tại trường nhìn chung ngoan ngoãn, lễ phép nhưng còn nhút nhát, rụt rè. Việc giao tiếp của các em khi tham gia các hoạt động xã hội còn nhiều hạn chế. Trong quá trình học tập tại trường, các em cũng được tham gia nhiều hoạt động trải nghiệm sáng tạo đòi hỏi phải phát huy tính tích cực, chủ động nhưng hiệu quả một số hoạt động chưa cao. HS lớp 8 là đối tượng năng động, thích khám phá môi trường và thế giới xung quanh. Môn học GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội là môn học không mới với các em nhưng nhiều em chưa thật sự tha thiết với môn học này vì đặc thù bộ môn không đánh giá kết quả vào quá trình tổng kết điểm. Bởi vậy, để nâng cao hiệu quả bộ môn, tạo hứng thú cho HS trong giờ học, tôi đã phát huy tối đa tính tích cực, chủ động của các em từ khâu chuẩn bị bài đến bài học. 3. Các giải pháp đã thực hiện 3.1. Tăng cường hoạt động tự học Giải pháp đầu tiên đem lại hiệu quả khá rõ rệt trong việc phát huy tính tích cực, chủ động của HS đó là kích thích khả năng tự học cho các em. Muốn vậy, trước mỗi giờ học, GV cần hướng dẫn HS tìm hiểu bài ở nhà- một hình thức giống như soạn bài trong môn học Ngữ văn. Đó là bước đầu giúp các em định hình kiến thức, việc tiếp thu kiến thức về sau nhờ đó mà sẽ có hiệu quả cao hơn. Bài Giao tiếp ứng xử ngoài xã hội được dạy trong 2 tiết là tiết 2 và tiết 3 trong kế hoạch dạy học phân môn lớp 8. Vì đặc thù môn học mỗi tháng HS được học 1 tiết nên các em có rất nhiều thời gian để chuẩn bị bài. Sau bài Tác phong của người Hà Nội, tôi đã giao việc và hướng dẫn HS 4
4. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. 3.4. Các hoạt động khác. Ngoài các hoạt động được kể trên đây, để tăng tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học GD nếp sống thanh lịch, văn minh cho HS Hà Nội, GV cũng có thể tổ chức rất nhiều các hoạt động khác như sưu tầm- khai thác clip và đóng tiểu phẩm. Với những tiết học gần gũi với đời sống như Giao tiếp ứng xử ngoài xã hội, hai hoạt động này được tôi áp dụng đã giúp HS hiểu rõ mục tiêu và thấy được sự bổ ích của bài học từ đó mà các em yêu thích môn học và tích cực, chủ động trong giờ học hơn. Với hoạt động sưu tầm- khai thác clip, các em được định hướng chọn một tình huống giao tiếp quen thuộc trong đời sống và cả lớp sẽ tập trung nhận xét điểm đúng, điểm chưa đúng của các nhân vật trong clip. Như vậy, HS vừa được nhận xét nhân vật, vừa rút ra bài học giao tiếp cho bản thân. Tính ứng dụng thực tế của bài học cũng nhờ đó mà tăng gấp nhiều lần. Tương tự như vậy, tôi hướng dẫn HS xây dựng tiểu phẩm mà trong đó các em được hóa thân vào những nhân vật chính. Kết quả đem lại không chỉ là bài học nhận thức về giao tiếp đúng chuẩn mực mà còn là niềm hứng khởi, say mê của các em đối với môn học không đánh giá điểm. Để quý thầy cô hình dung rõ hơn về các hoạt động tôi đã tổ chức để phát huy tối đa tính tích cực, chủ động của HS, tôi xin trình bày kèm theo sau đây giáo án minh họa giờ học của mình. GIÁO ÁN MINH HỌA TIẾT 2. BÀI 2. GIAO TIẾP, ỨNG XỬ NGOÀI XÃ HỘI I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Về kiến thức: Giúp HS: - Hiểu được sự cần thiết của giao tiếp, ứng xử ngoài xã hội. - Nắm được một số kĩ năng cơ bản trong giao tiếp, ứng xử ở một số hoàn cảnh cụ thể và phân biệt được những hành vi đúng, sai trong giao tiếp. 6
5. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. xử ngoài xã hội có ý nghĩa như thế nào đối - Tạo được ấn với mỗi cá nhân? tượng tốt với - GV nhận xét, chốt ý, mọi người. chiếu máy. - Thể hiện sự hiểu biết và năng lực của mỗi người. - Giúp con người trưởng thành, năng động và dễ thích ứng với mọi thời đại. ? Vậy, khi giao tiếp, - HS trả lời 2. Một số yêu ứng xử trong đời sống, - HS nhận xét, bổ cầu cơ bản khi chúng ta cần chú ý đến sung giao tiếp, ứng những yêu cầu nào? xử ngoài xã hội - GV nhận xét, chốt ý, - Trang phục chiếu máy. lịch sự, phù hợp - GV chiếu máy cho với đối tượng và HS xem clip về vẻ đẹp hoàn cảnh giao thanh lịch, văn minh tiếp. của người Hà Nội. - Nói năng rõ - GV chuyển ý: Để ràng, tế nhị. thực hiện tốt các yêu - Thái độ nhẹ cầu ấy, đòi hỏi mỗi nhàng, lịch chúng ta phải rèn thiệp, đúng mực. luyện cho mình những thói quen trong giao tiếp. Đó là những thói quen nào? 16 - GV tổ chức cho HS - HS hình thành 3. Rèn luyện phút thảo luận nhóm: nhóm một số thói + Thời gian: 5 phút - Đội văn nghệ trình quen khi giao + Hình thức: nhóm 8 diễn tiểu phẩm tiếp, ứng xử + Nội dung: Em nhận - HS thảo luận, trình xét như thế nào về bày kết quả vào cách giao tiếp, ứng xử bảng phụ. của các nhân vật trong tiểu phẩm sau? - Các nhóm nộp kết quả thảo luận, 1 nhóm - HS trình bày kết 8
6. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. viện? - HS tổ chức chơi 1. Giao tiếp, - GV giao nhiệm vụ trò chơi Ai nhanh ứng xử khi cho nhóm 1 tổ chức hơn? tham gia các chơi trò chơi. - HS tham gia chơi hoạt động văn trò chơi. hóa. - HS đánh giá kết a. Khi đến quả, trao thưởng. những nơi biểu - GV nhận xét, đánh diễn, rạp chiếu giá phần tổ chức trò phim chơi của học sinh. - GV chốt kiến thức - HS đọc - Trang phục đẹp, thoải mái, phù hợp với lứa tuổi. - Đến sớm, chủ động tìm chỗ ngồi mà không làm ảnh hưởng đến người khác. - Không gây ồn ào, mất trật tự. - Vỗ tay sau mỗi tiết mục biểu diễn. - Không chen lấn, xô đẩy, chê bai, bình phẩm, phản ứng với sơ xuât của diễn viên. b. Khi đến thư viện - Trang phục kín đáo, gọn gàng, lịch sự. - Giữ trật tự trong phòng đọc. - Không tự ý di chuyển đồ đạc, cẩn thận khi sử dụng tài liệu; đọc xong, để tài 10
7. Một số giải pháp phát huy tính tích cực, chủ động của HS trong giờ học. 1. Ổn định tổ chức (1p) 2. Kiểm tra bài cũ: Lồng vào quá trình giảng bài mới. 3. Các hoạt động dạy- học a. Giới thiệu bài (1p): Ở tiết học trước, cô giáo đã cùng các em tìm hiểu về sự cần thiết của giao tiếp ngoài xã hội và giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh khi tham gia các hoạt động văn hóa. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về giao tiếp, ứng xử khi tham gia các hoạt động tập thể, khi đến công viên, khi đi mua sắm và trong một số hoàn cảnh đặc biệt. THỜI HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG KIẾN GIAN CỦA GIÁO CỦA HỌC SINH THỨC VIÊN 8 phút I. SỰ CẦN THIẾT CỦA GIAO TIẾP, ỨNG XỬ NGOÀI XÃ HỘI. II. GIAO TIẾP, ỨNG XỬ THANH LỊCH, VĂN MINH NGOÀI XÃ HỘI. - GV tổ chức cho 1. Giao tiếp, ứng xử nhóm 3 và nhóm 4 khi tham gia các hoạt trình bày các tình động văn hóa. huống mà nhóm - HS theo dõi, trả 2. Giao tiếp, ứng xử chuẩn bị. lời câu hỏi phân khi tham gia các hoạt tích tình huống. động tập thể. ? Khi tham gia các hoạt động tập thể nói chung, khi đi - HS trả lời tham quan, dã - HS nhận xét. ngoại nói riêng, chúng ta phải giao tiếp, ứng xử như thế nào? - GV nhận xét, - Đến đúng giờ, nói chốt ý, chiếu máy. năng đúng mực, trang phục đúng quy định. - Tự giác, tích cực, biết lắng nghe và đóng góp ý kiến; hỗ trợ, hợp tác cùng hoạt động với mọi người. 12