Báo cáo biện pháp Một số kinh nghiệm trong việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển xúc giác và vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi

Nội dung text: Báo cáo biện pháp Một số kinh nghiệm trong việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển xúc giác và vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi

1. UBND QUẬN HOÀN KIẾM TRƯỜNG MẦM NON ĐINH TIÊN HOÀNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số kinh nghiệm trong việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển xúc giác và vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi Lĩnh vực: Giáo dục nhà trẻ Cấp học: Mầm non Họ và tên tác giả: NGUYỄN THỊ THANH HƯƠNG Chức vụ: Giáo viên ĐT: 0983614572 Email: huongnt14572@gmail.com Đơn vị công tác: Trường mầm non Đinh Tiên Hoàng Quận Hoàn Kiếm- Hà Nội Hoàn Kiếm, tháng 2 năm 2020
2. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Là một giáo viên mầm non tôi hết sức tâm đắc với phương pháp giáo dụcMontessori vì: Phương pháp giáo dục Montessori là một phương pháp sư phạm giáo dục trẻ em dựa trên nghiên cứu và kinh nghiệm của bác sĩ và nhà giáo dục học người Ý Maria Montessori (1870 – 1952). Đây là phương pháp tiến trình giáo dục đặc biệt dựa vào việc học qua cảm giác. Phương pháp Montessori chấp nhận sự duy nhất của mỗi trẻ và cho phép trẻ phát triển tùy theo những khả năng riêng của mình và thời gian riêng của mình. Do đó việc tổ chức lớp học theo mô hình Montessorri cần đảm bảo sự tôn trọng tính riêng biệt của mỗi trẻ và phải bố trí phòng học và bài học phù hợp những nhu cầu và mục đích của mỗi trẻ. Phương châm giáo dục của Montessori là: Học trẻ để dạy trẻ tốt hơn. Chính vì vậy mà trẻ có thể chủ động lựa chọn khu vực học và theo đuổi hứng thú của mình đến khi trẻ đổi quan hoạt động khác. Qua đó chuẩn bị cho trẻ tự lập và tự khám phá và tự sửa sai. Với phương pháp này, người lớn không nên can thiệp quá nhiều đối với trẻ, đặc biệt là áp đặt tư tưởng, quan niệm, cách nhìn của mình với bé. Tiếp nhận các kiến thức bằng bản năng, trẻ sẽ tiếp thu cái mới một cách tự nhiên, dễ dàng và dần dần sẽ nắm bắt được thông tin một cách có ý thức. Phương pháp Montessori là một phương pháp sư phạm giáo dục trẻ em dưới cách học thông qua các giác quan, coi trọng các tiềm năng của trẻ và nỗ lực để phát triển tiềm năng này bằng một môi trường giáo dục thân thiện, cởi mở với các giáo viên được bồi dưỡng về chuyên môn kèm theo các đồ dùng học tập được thiết kế đặc biệt. Đặc biệt, mục tiêu mà phương pháp Montessori đặt ra là phát triển toàn diện cho trẻ dựa trên việc học qua cảm giác, tức là việc lấy các giác quan của trẻ làm tiêu chí để phát triển các mặt. Ví như việc lấy thính giác để phát triển thẩm mỹ và tai nghe âm nhạc cho trẻ, lấy xúc giác để phát triển vận động tinh và vận động thô cho trẻ nhằm phát triển vận động thể chất toàn diện cho 1 đứa trẻ. Chính vì mong muốn phát triển vận động thể chất cho trẻ một cách toàn diện, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số kinh nghiệm trong việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi”. 1
3. hình phát triển của con người và các cách tiếp cận giáo dục đều dựa trên mô hình đó. Mô hình này bao gồm hai thành tố. Trước hết là trẻ và người lớn tham gia vào quá trình xây dựng tâm lý thông qua tương tác với môi trường xung quanh. Thứ hai là trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi – đồi tượng có sự phát triển tâm lý bẩm sinh. 2. Cơ sở thực tiễn: Việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển, xúc giác và vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi phải vừa thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng của mình, qua đó các kiến thức, kỹ năng của trẻ được hình thành, củng cố và bổ sung, đây là những nhân tố góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ mầm non. Khi trẻ được hoạt động trong môi trường giáo dục với việc ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển xúc giác và vận động tinh phù hợp sẽ hình thành và phát triển ở trẻ những chức năng tâm, sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. Việc ứng dụng phương pháp Montessori phải phong phú về các bài tập để có thể khơi dậy sự ham thích hoạt động và mời gọi trẻ nhỏ tự tìm đến và tham gia tích cực vào các trải nghiệm của riêng mình. Thật vậy việc ứng dụng phương pháp Montessori đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích cực chủ động của trẻ và giúp cho việc phát triển xúc giác và vận động tinh của trẻ được tốt hơn Việc ứng dụng phương pháp Montessori phù hợp, đa dạng sẽ gây hứng thú cho trẻ và cả giáo viên, góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo viên với trẻ và giữa trẻ với nhau. Thông qua đó, phát triển cho trẻ về mặt quan hệ xã hội, các mối quan hệ trong qúa trình chơi. Nhận thức được vấn đềnày, tôi đã không ngừng học hỏi và nghiên cứu về các biện pháp giáo dục của Montessori. Sau một thời gian nỗ lực và cố gắng, tôi đã ứng dụng phương pháp Montessori để phát triển xúc giác và vận động tinh cho trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi. 2.1. Thuận lợi: Lớp học luôn được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đầu tư cơ sở vật chất . Đội ngũ giáo viên trong trường luôn đoàn kết, thống nhất. Bản thân tôi có kinh nghiệp lâu năm trong nghề, là giáo viên dạy giỏi cấp cấp quận, chiến sĩ thi đua cấp cơ sở nhiều năm đồng thời là người yêu nghề mến 3
4. Tôi đã tiến hành khảo sát 19 cháu đầu năm. Kết quả như sau: Kĩ năng hoạt động Sự hứng thú Hoạt Tỷ lệ % Chưa Tỷ lệ Tỷ lệ Chưa động Đạt Đạt Tỷ lệ % đạt % % đạt Quan 9 47% 10 53% 9 47% 10 53% sát Cử 9 47% 10 53% 8 42% 11 58% động bàn tay Tổng Cử 9 47% 10 53% 8 42% 11 58% số trẻ động trong ngón lớp: tay 19 Phối 8 42% 11 58% 9 47% 10 53% hợp tay–mắt Xúc 8 42% 11 58% 8 42% 11 58% giác Với kết quả trên đã thể hiện kĩ năng hoạt động và sự hứng thú của trẻ còn chưa cao. Qua đó cho thấy: Việc ứng dụng phương pháp Montessori vào phát triển vận động tinh cho trẻ 24-36 tháng tuổi (Ứng dụng nền tảng là đặc điểm xúc giác của trẻ để phát triển sự khéo léo, nhanh nhạy, linh hoạt của bàn tay, ngón tay cho trẻ) là việc làm vô cùng cần thiết. 3.1 Biện pháp 1: Thực hiện các bài tập khảo sát khả năng trước khi thực nghiệm: a, Để thực nghiệm, trước tiên, chúng tôi tiến hành cho trẻ cảm nhận xúc giác qua các hoạt động cầm, nắm, xờ, vuốt ve một số đồ dùng tạo cảm giác khác nhau cho trẻ có môi trường làm quen: - Một cây gậy được cuốn giấy ráp. - Một chiếc hộp được bọc vải nhung. - Một thảm cỏ được tết bằng dây nilon. - Một cuộn len nhỏ. - Một miếng cao su mềm. - Một quả bóng bay nước nhỏ. - Một thảm gai. b, Sau khi cho trẻ làm quen với một số môi trường tiếp xúc khác nhau qua bàn tay, tôi tiến hành cho trẻ thực hiện một số hoạt động để xác định rõ kĩ năng 5
5. làm từ các nguyên vật liệu mở khác nhau nhưng tạo độ gần gũi với trẻ và tiết kiệm chi phí cho quá trình thực hiện. Bài tập rèn luyện xúc giác: Trẻ thực hiện kĩ năng sờ đối với các đầu ngón tay, giáo cụ được để xuống mặt sàn hoặc dựa vào người trẻ, các đồ được thiết kế không có đánh dấu, trẻ sử dụng xúc giác xờ và cảm nhận độ trơn, mịn, thô, ráp của đồ vật. Trẻ thực hiện: Trẻ biết phối hợp tay mắt, sau khi xờ trẻ sẽ nói cảm nhận của mình dưới sự gợi ý, giúp đỡ cuae cô giáo.Trẻ thích làm lại nhiều lần, có sự hứng thú với giáo cụ trực quan. Bài tập phối hợp rèn luyện cử động ngón tay và bàn tay. *Bài tập: Kéo mở khóa Trẻ thực hiện cả hai tay đối với bài tập kéo khóa này. Giáo cụ có thể để hướng phía trước hoặc có thể dựa vào người trẻ để mô phỏng hành vi tự kéo khóa và kéo khóa cho đối tượng khác. Yêu cầu: Trẻ dựa giáo cụ vào người, hướng mặt trước của giáo cụ ra ngoài, sử dụng cả 2 bàn tay, một tay giữ vải, một tay kéo khóa. Sau đó, trẻ dùng 2 tay đưa nấc khóa vào và lại kéo khóa lên, một tay giữ vải. Trẻ làm tương tự với giáo cụ để phía trước mặt. Trẻ thực hiện: Kĩ năng kéo, mở khóa của trẻ tương đối tốt, trẻ biết giữ giáo cụ và kéo khóa bằng tay thuận, 2-3 đầu ngón tay cầm vào đầu khóa, bấm chặt đầu ngón tay, kéo từ từ xuống hoặc lên. Tuy nhiên, cần cho trẻ làm quen hơn nữa với kĩ năng sử dụng 2 tay đưa khóa vào nấc, đây là 1 chi tiết nhỏ, trẻ còn chưa thao tác được với những nấc khóa bé. Giáo cụ thu hút được sự chú ý và khơi gợi hứng thú của trẻ. *Bài tập: Mở nút chai Trẻ thực hiện cả hai tay đối với bài tập mở nút chai này. Giáo cụ có thể để hướng phía trước hoặc có thể dựa vào người trẻ để mô phỏng hành vi mở nút chai cho đối tượng khác. Yêu cầu: Trẻ dựa giáo cụ vào người, hướng mặt trước của giáo cụ ra ngoài, sử dụng cả 2 bàn tay, một tay giữ hộp, một tay mở nắp. Trẻ làm tương tự với giáo cụ để phía trước mặt. Trẻ thực hiện: Kĩ năng vặn, mở hộp của trẻ tương đối tốt, trẻ biết giữ giáo cụ và mở bằng tay thuận, 2-3 đầu ngón tay cầm vào nắp hộp, bấm chặt đầu ngón tay, mở từ từ theo chiều ngược kim đồng hồ. Tuy nhiên, cần cho trẻ làm quen hơn nữa với kĩ năng sử dụng 1 tay giữ hộp, 1 tay mở. Giáo cụ thu hút được sự chú ý và khơi gợi hứng thú của trẻ. *Bài tập: Tổng hợp mở nút chai + gắp quả bông 7
6. an toàn đối với trẻ. Nhận thức của giáo viên đã thay đổi sau khi được tiếp cận với phương pháp giáo dục của Montessori vai trò của trẻ luôn chủ động khi hoạt động còn giáo viên chỉ giữ vai trò tạo nhiều góc mở, chuẩn bị nhiều học liệu phong phú để tạo điều kiện giúp trẻ hoạt động tích cực, tạo được nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm, khám phá và rèn các kỹ năng một cách tích cực. Đối với trẻ: Trẻ hứng thú, tập trung chú ý với giáo cụ trực quan, biết sử dụng giáo cụ trực quan phù hợp. Trẻ có kĩ năng vận động các ngón tay, bàn tay , xoay cổ tay và kết hợp tay – mắt một cách khéo léo, nhuần nhuyễn. Trong quá trình thực hiện, trẻ tự mình xử lý tình huống với giáo cụ thể hiện sự độc lập trong hoạt động, chủ động với giáo cụ. Trẻ sử dụng ngôn ngữ phù hợp để diễn đạt, các mẫu câu ngắn được trẻứng dụng phù hợp vào hoàn cảnh. Qua một thời gian ứng dụng thực nghiệm tại lớp nhà trẻ, tôi đã thu được kết quả tương đối khả quan. So với đầu năm, mức độ hứng thú và kỹ năng hoạt động của trẻ tăng lên rõ rệt, mức độ hứng thú thấp chỉ đạt 100%. Tôi tiến hành khảo sát đợt 2 trên 19 trẻ. Đạt kết quả như sau : Kĩ năng hoạt động Sự hứng thú Hoạt Tỷ lệ Chưa Tỷ lệ Tỷ lệ Chưa Tỷ lệ động Đạt Đạt % đạt % % đạt % Quan sát 16 84% 03 16% 19 100% 0 0% Cử động 17 89% 02 11% 19 100% 0 0% bàn tay Cử động 16 84% 03 16% 19 100% 0 0% ngón tay Phối hợp Tổng 18 95% 01 5% 19 100% 0 0% tay–mắt số trẻ trong lớp: Xúc giác 18 95% 01 5% 19 100% 0 0% 19 Đối với các bậc phụ huynh Cha mẹ luôn coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục trẻ cùng nhà trường. Các bậc cha mẹ đã có thói quen liên kết phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc dạy giáo dục trẻ. Cha mẹ cảm thấy rất vui trước những việc làm của trẻ, tin tưởng vào kết quả giáo dục của nhà trường và của lớp. Luôn luôn ủng hộ những nguyên vật liệu có sẵn khi các cô cần, chia sẻ những khó khăn của cô giáo, cung cấp tài liệu, để cô có những bài dạy bổ ích cho con em mình. 9